İranlı matematikçi, asronom, filozof, şair Ömer Hayyam Nişabur kentinde doğdu. Nişapurda eğitim gördüğünden ve hayatının çoğunu Semerkand'da geçirdiğnden başka hayatyla ilgili bilgi yoktur. Sarayda her türlü imkana sahip bir şekilde Şah'ın emrinde çalışmayı redderek hayatını ilim araştırmaya adamıştır. İlmini genişletmek için zamanın ilim merkezleri olan Semerkand, Buhara, İsfahan'a yolculuklar yapmıştır. 1123 - 1124 yılında Nişapur'da ölmüştür.

Onun katkıda bulunduğu ilimlerin başında cebir gelir. 3. dereceden denklemler de dahil olmak üzere bir çok cebir denklemini sınıflandırmak için uğraşmıştır ve bunların bir kısmına çözüm de bulmuştur." Makalat fi el cebir ve el Mukabele" cebir üzrine bir başyapıttır ve cebirin gelişmesinde büyük öneme sahiptir. Denklemleri karmaşıklıklarına göre sınıflandırır. Nitekim, Hayyam 13 farklı 3. dereceden denklem tanımlamıştır. Denklemleri çoğunlukla geometrik metod kullanarak çözmüştür ve bu çözümler zekice seçilmiş  konikler üzerine dayandırılmıştır. Bu kitabında iki koniğin arakesitini kullananarak 3. dereceden her denklem tipi için köklerin bir geometrik çizimi bulunduğunu belirtir ve bu köklerin varlık koşullarını tartışır.

Bunun yanısıra Hayyam, binom açılımını da bulmuştur. Aslında binom teoerimini ve bu açılımdaki katsayıları bulan ilk kişi olduğu düşünülmektedir. (Pascal üçgeni diye bildiğimiz şey aslında bir Hayyam üçgenidir ). Geometri alanında Öklid'in çalışmaları üzerinde durmuş ve paralel doğrular teoremine katkıda bulunmuştur. Hayyam Öklid'in 5. aksiyomunu yani bir doğruya dışındaki bir noktadan sadece bir tek parallel doğru çizilebileciğini ifade eden axiomu kanıtlamak için uğraşırken bu axiomla üçgenin iç açıları toplamı arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmıştır.

.

Selçuklu Sulatanı Melikşah, Hayyam'ı Rey'deki gözlemevine çağırmış ve güneş takvimi yapma görevini vermiştir. Hayyam, oldukça doğru bir güneş takvimi yapmıştır. Takvimdeki hata oranı 3770 yılda 1 gündür ve Georgian takvimine göre çok daha kesin bir takvimdir(3330 yılda 1 günlük  hata oranı)

Bir bilim adamı kimliğini ötesinde Hayyam ayrıca çok ünlü bir şairdir. 1839 yılında Edward Fitzgerald Rubailer kirtabını İngilizce'ye çevirmiştir ve bu sayede Batı'da tanınmış ve klasikler arasına girmiştir. Bilindiği gibi, şiiri tamamiyle başka bir dile çevirmek neredeyse imkansızdır, özellikle şiir mistik ve felsefi derin anlamlar içeriyorsa.  Buna rağmen, Rubailer kitabının çevirilerinin   bu kadar çok tutulmuş olması Hayyam'ın çok geniş ve zengin bir iç dünyası olduğuna işaret etmektedir.

Hayyam çok sayıda kitap ve monografi yazmıştır. 10 kitabı ve 30 monografisi elimize ulaşmıştır. Bunların 4 tanesi matematik, 3 tanesi fizik, 3 tanesi metafizik, bir tanesi cebir ve geometriyle ilgilidir.

.